MÜKEMMELİYETÇİLİK

“Başardıklarınızın yeterli olmadığını mı düşünüyorsunuz?”
“Hata yapmayı kabullenemiyor musunuz?”
“Başkalarının hata yapmasını kabullenemiyor musunuz?”
“Kendinizi sürekli başkalarıyla karşılaştırıyor musunuz?”
“Neler yaşandığından çok sonucun ne olduğuyla mı ilgilisiniz?”
“Sürekli olarak her şeyi kontrol altında tutmaya mı çalışıyorsunuz?”


Bu sorulara cevabınız evet ise; başarılı olmaktan çok mükemmel olmaya çalışıyorsunuz demektir. Mükemmeliyetçi kişi; kendisi ve önemli bulduğu kişiler için ulaşılması neredeyse olanaksız hedefler belirler ve bu hedeflerin gerçekleşmesine yönelik olarak ta yüksek performans beklentisi içine girer.

Mükemmeliyetçilik iki ucu keskin keskin bir kılıçtır. Bir yandan asla hata yapmamaya çalışacaksınız, bir yandan da kendinizden her zaman en yüksek performansı göstermeyi bekleyeceksiniz.


Mükemmel olmaya çalışan kişilerin düşünce biçimlerinden örnekler vermek gerekirse;

“Sevilmek- beğenilmek için hiç hata yapmamalıyım.”
“Kendime en yüksek standartları koymazsam ikinci sınıf insan sayılırım.”
“Hata yaparsam beni daha az dikkate alırlar.”
“İyi yapmayacaksam o işi hiç yapmam.”
“Hata yaparsam çok büyük üzüntü duymalıyım.”
“Yeterince uğraşırsam her işte en iyi olabilirim”
“Zayıflıklarımın görülmesi benim için utanç vericidir”
“Ortalama performans benim için doyurucu değil.”
“Beklentilerimi gerçekleştiremediğimde kendime kızar, ceza verirsem gelecekte daha başarılı olurum.”
“Önemli bir işte başarısız olursam kendimi aşağılık biri gibi hissederim.”
“Mükemmeliyetçi olmasaydım bugünkü kadar başarılı olmazdım.”
“İşlerini bitiren, doğru yapan kişiler mükemmeli arayanlardır.”
“Mükemmeliyetçi kişiler başarıya giden yolda önlerine gelen her engeli aşacak güçte ve kararlılıktadırlar.”
“Başkalarını mutlu edebilmek için olabileceğin en iyisini olmak için sürekli çabalamalıyım.”


Mükemmeliyetçilikle başarılı olma arzusu içinde olmak elbette ki aynı şeyler değil.

 Mükemmeliyetçi kişiler bu tavrı öylesine abartırlar ki, duygu ve davranışlarını kontrol altında tutamaz ve bu istekleri mutluluk için bir araç olmaktan çıkıp yaşamın amacı olmaya başlar. Yaşamları haz almaktan çok sıkıntı ve kaygı çekme haline dönüşür.

Mükemmeliyetçi kişiler kendilerine ulaşamayacağı yükseklikte – gerçekdışı standartlar koyarlar. Kendilerini zorlayarak bu hedeflere ulaşmaya çalışırlar. Bu mücadele kendine yenilen türeden bir mücadeledir. Hiç bir şey hiç bir zaman 

yeterince iyi olmaz ve doyumsuzluk yaşanır. Mücadeleci kişilerin çabaları ise kendilerini geliştirici yöndedir, denemek- çabalamak bile doyum getirir. Mükemmeliyetçi kişiler başarısızlıkla ilgili rüyalar görürken; mücadeleci kişilerin rüyalarında başarılı olma-çabalama ile ilgili görüntüler yer alır.

Mükemmeliyetçi kişiler kusursuz olmakla ilgili kararlı tutumları sayesinde başarılı olacaklarına- sevileceklerine- sayılacaklarına – kabul göreceklerine ve doyuma ulaşacaklarına inanırlar. Ancak bu inançları onları kuşkulu- kaygılı kılar ve performanslarını olumsuz yönde etkiler. Başarılı olsalar bile kullandıkları yöntemler dolayısıyla istedikleri onayı alamazlar. Kazanılması olanaksız mutsuz bir savaş içindedirler. Başarılı olsalar bile bu mükemmel olma çabaları sonucunda değil bu çabalara rağmen olacaktır.

Mükemmeliyetçi olmaya çabalayan kişiler işlerini sürekli ertelerler, detaylarla boğuştukları için bütüne yönelemezler.”ya hep ya hiç “diye düşündükleri için işler bitmek bilmez.

Mükemmeliyetçi kişiler yaşadıkları sürece değil sonuca odaklıdırlar. Sonuca ulaşana kadar yaşanan kaygı hem süreci hem de sonucu sabote eder. Mücadeleci kişiler ise sonuca çok da önem vermeksizin süreçten zevk almaya çalşırlar. Onları doyuma ulaştıran şey; sonucun ne olduğundan çok sürecin nasıl yaşandığıdır.

Sevgi- onaylanma gereksinimini o kadar yoğun olarak yaşarlar ki çevresindekilerin gereksinimlerine karşı kör gibidirler. Onlarında sevgi-ilgi istediklerini fark edemezler bile. Bu durum da insanlarla ilişkileri olumsuz yönde etkiler.

Mükemmeliyetçi kişiler başarılı olma çabaları sırasında kendilerine hata yapma hakkı tanımazlar, başarısız olma riskini göze almak istemezler. Sadece hata yapmadıklarında kendilerini iyi hissederler, kendilerine güvenleri yerine gelir. Başarı elde eden kişiler ise gerektiği noktalarda riski göze alabilir, hata yaptıklarında kendilerini kötü hissetmez; tam tersine hatalarından ders çıkarmaya çalışırlar.

Mükemmeliyetçi kişiler kendilerini değerli hissedebilmek için önemli buldukları konularda başarılı olmak zorundadırlar.

Düzen- kontrol ve planlama konusunda aşırıya kaçarlar.

Aşırı genellemeler yaparlar, “asla, her zaman, hiç kimse, herkes, kesinlikle” gibi kelimeleri oldukça sık kullanırlar.

Olumsuzlukları büyütme, özellikle kendileriyle ilgili olmak üzere olumlu ları yok sayma eğilimindedirler.

Bazı olayların önemini abartırken bazı durumları-olayları ise aşırı önemsizleştirirler.

Kimsenin yaptıklarını yeterince iyi bulamadıklarından, sürekli kontrol etme gereksinimi duyduklarından ekip çalışması yapmakta çok zorlanırlar.

Yukarıda sözünü ettiğimiz düşünceler ve davranışlar mükemmeliyetçi yapıda olan kişilere aittir.